Rozwiązania nanotechnologii dla bezpieczeństwa żywności
Nanotechnologia jest obecnie jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin nauki o charakterze interdyscyplinarnym. Definiuje się ją, jako zespół działań mający na celu tworzenie i wykorzystanie struktur o wymiarach nanometrycznych (do 100 nm) zwanych nanocząstkami. Struktury te, dzięki swoim rozmiarom charakteryzują się wyjątkowymi właściwościami fizykochemicznymi. Kluczową rolę odgrywa tu znacznie wyższy stosunek pola powierzchni aktywnej przypadający na jednostkę masy w stosunku do cząstek o większych rozmiarach. Stwarza to wiele możliwości zastosowania rozwiązań nanotechnologii w różnych działach nauki i przemysłu w tym w technologii żywności.
Jednym z największych wyzwań przemysłu spożywczego jest zapewnienie żywności, która spełnia wymogi jakościowe, a przede wszystkim jest bezpieczna dla konsumenta, z równoczesną minimalizacją kosztów z tym związanych. Istotnym zagadnieniem w tym przypadku staje się wydłużenie trwałości produktów spożywczych i zwiększenia jej bezpieczeństwa z użyciem metod bardziej efektywnych niż tradycyjne sposoby utrwalania żywności. Z odpowiedzią na te problemy przychodzi nanotechnologia i jej rozwiązania w kwestii przechowywania i bezpieczeństwa żywności.
Opakowania
Użycie opakowań wykonanych z nanomateriałów wiąże się z szeregiem korzyści. Z jednej strony wykorzystanie nanocząstek w opakowaniach może zwiększyć ich wytrzymałość i barierowość lub umożliwić selektywną przepuszczalność gazów (np. tlenu). W tym przypadku stosuje się między innymi nanometryczne tlenki krzemu (silica nanoparticles), które odpowiadają za wspomniane właściwości. Z drugiej strony zastosowanie nanocząstek o właściwościach antybakteryjnych w opakowaniach może zwiększyć ich stabilność mikrobiologiczną. Przykład mogą stanowić powszechnie stosowane w różnych dziedzinach życia nanocząsteczki srebra, które wykazują silne działanie bakteriobójcze. Praktycznym rozwiązaniem może być także zastosowanie wskaźników w opakowaniu bazujących na nanocząstkach sygnalizujących zmianę parametrów jakościowych zapakowanej żywności.
Produkcja żywności
EWNSs
Jednym z elementów zapewnienia bezpieczeństwa żywności jest właściwa dezynfekcja linii produkcyjnej. Alternatywą dla stosowanych obecnie środków chemicznych jest nowatorska metoda polegająca na tworzeniu nanocząsteczek wody zwanych EWNSs (engineered water nanostructures). Wytwarza się je z pary wodnej w procesie nazywanym jako electrospraying. Otrzymane w ten sposób nanocząsteczki mają średnicę 25 nanometrów i charakteryzują się dużą zawartością reaktywnych form tlenu, co przekłada się na ich zdolności bakteriobójcze. Największą zaletą wynikającą ze stosowania EWNSs jest całkowite bezpieczeństwo tej metody gdyż nie generuje ona żadnych substancji niebezpiecznych dla zdrowia i życia człowieka. Jest ona również skuteczna, co udowadniają badania w trakcie, których osiągnięto redukcję organizmów chorobotwórczych po 45-minutowej ekspozycji na poziomie 3,8 log, wynik ten jest porównywalny ze skutecznością konwencjonalnych środków chemicznych. Metoda ta może być również stosowana do dezynfekcji powierzchni warzyw i owoców, które niejednokrotnie stanowią wektor dla patogenów powodujących zatrucia pokarmowe.
Wskaźniki obecności patogenów
Podobnie jak w przypadku opakowań nanocząsteczki można wykorzystać do tworzenia wskaźników sygnalizujących obecność patogenów w żywności oraz na linii produkcyjnej. W tym celu wykorzystuje się wiedzę z zakresu biologii molekularnej tworząc nanosensory umożliwiające detekcję patogenu na podstawie jego antygenów lub cząsteczek RNA.
Dalszy rozwój nanotechnologii sprawia, iż w coraz większym stopniu wpływa na przemysł spożywczy. Jej nowe rozwiązania dają ogromne możliwości zastosowań w dziedzinie jakości i bezpieczeństwa żywności, a także ich kontroli, co w efekcie może przyczynić się do dalszej minimalizacji występowania zatruć pokarmowych wynikających z błędów ludzkich i niedoskonałości systemów zarządzania jakością. Należy pamiętać, iż produkty nanotechnologii, w niektórych przypadkach również mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, dlatego ich wykorzystanie w produkcji i dystrybucji żywności powinno być poprzedzone odpowiednimi badaniami i pracami walidacyjnymi.